ارزیابی توان ترسیب کربن گونه های احیایی atriplex lentiformis s.wats. و agropyron elongatom (host) p.beauv. (مطالعه موردی: منطقه چپرقویمه گنبد)

در سال های اخیر نگرانی در مورد افزایش غلظت دی اکسیدکربن اتمسفر و گرم شدن جهانی، سبب مطرح شدن موضوع ترسیب کربن در اکوسیستم های زمینی به عنوان یکی از ارزان ترین روش های کاهش غلظت دی اکسیدکربن شده است. احیای مراتع با توجه به سطح وسیع آن ها می تواند فرصتی برای ترسیب کربن این اراضی فراهم سازد. از این رو مطالعه در مورد اثر روش های مختلف احیای مراتع بر میزان ترسیب کربن و میزان هزینه های آن، می تواند در مشخص نمودن راهکارهای احیایی مناسب جهت کمک به کاهش غلظت دی اکسیدکربن موثر باشد. به این منظور در دو سایت کشت آتریپلکس لنتی فورمیس و آگروپایرون الونگاتم در منطقه چپرقویمه گنبد نمونه برداری گیاه و خاک به روش سیستماتیک-تصادفی به تعداد ده تکرار جهت توصیه گونه مناسب تر انجام شد. میزان کربن ترسیب شده در خاک و گیاه از طریق آزمایشات تعیین گردید. با استفاده از داده های اقتصادی طرح ها و پروژه های احیای مرتع و میزان کربن ترسیب شده، هزینه نهایی ترسیب هر تن کربن در هکتار برای هر یک از دو سایت بدست آمد. نتایج ارزیابی زیست شناختی این تحقیق نشان می دهد که احیای مراتع تخریبی مورد مطالعه می تواند به صورت موثری بر افزایش ترسیب کربن تاثیر داشته باشد. کاشت آتریپلکس در هر هکتار از خاک عرصه در حدود 974/21 تن کربن ذخیره کرده است، حال آن که آگروپایرون، تنها 872/12 تن کربن در هکتار در خاک ذخیره نموده است. میزان کربن موجود در بیوماس آگروپایرون نیز 56/9 تن در هکتار و در آتریپلکس 14/9 تن بوده است. گونه آتریپلکس لنتی فورمیس در طی رشد به واسطه عملیات بدون شخم زمین و انباشت لاشبرگ بیشتر در ترسیب کربن خاک و آگروپایرون الونگاتم به دلیل کاشت متراکم و تولید بیشتر در واحد سطح در امر ترسیب کربن بیوماس موفق تر بوده اند. اما به طور کلی، اکوسیستم سایت آگروپایرون پتانسیل زیست شناختی سالانه بالاتری در ترسیب کربن داشته است که این امر سبب شده از لحاظ اقتصادی نیز، گونه مفید و ارزان تری در امر احیای مرتع از دیدگاه ترسیب کربن باشد به طوری که هزینه نهایی ترسیب سالانه هر تن کربن در سایت آتریپلکس 9787643 ریال، اما برای آگروپایرون در حدود 2235012 ریال است. بنابراین گونه آگروپایرون الونگاتم به دلیل ترسیب کربن بالا و هزینه کم برای احیای مراتع مخروبه منطقه توصیه می شود. مطالعه سهم نسبی توزیع ذخایر کربن در اجزای اکوسیستم نشان داد کربن در خاک نسبت به بیوماس بیشتر ذخیره شده است و با کاهش عمق در هر سایت میزان کربن ذخیره ای کاهش می یابد. این نکته، بیانگر آن است که در اکوسیستم های مرتعی، خاک اصلی ترین و مهم ترین منبع ذخیره کربن است و مدیریت بهتر خاک می تواند در حفظ بلندمدت کربن در اکوسیستم های مرتعی بسیار موثر باشد.